Οι εντάσεις στην περιοχή του Κόλπου έχουν επιστρέψει, μετά από μια σφοδρή επίθεση των μίντια, που για μια ακόμα φορά παρουσιάζουν το Κατάρ ως απειλή για τη σταθερότητα και την ασφάλεια της Μέσης Ανατολής. Στην καρδιά της πιο πρόσφατης διαμάχης ανάμεσα στα μέλη του Συμβουλίου Συνεργασίας Χωρών του Κόλπου (GCC) βρίσκονται οι εμπρηστικές δηλώσεις, που αποδίδονται στον Εμίρη του Κατάρ, Ταμίμ, σε μια στρατιωτική τελετή αποφοίτησης, στις 23 Μαΐου.
Επιμέλεια-μετάφρασή για το npress.gr, Εβίτα Λύκου
Ένα δημοσίευμα που εμφανίστηκε στον διαδικτυακό τόπο του Πρακτορείου Ειδήσεων του Κατάρ (QNA) αργότερα την ίδια μέρα, ισχυριζόταν ότι ο εμίρης δήλωσε πως το Κατάρ διατηρεί τεταμένες σχέσεις με τη διοίκηση του Προέδρου Τραμπ, περιέγραψε την Χαμάς ως «τον νόμιμο εκπρόσωπο του Παλαιστινιακού λαού» και αποκάλεσε το Ιράν «μια ισχυρή δύναμη για τη σταθερότητα της περιοχής». Η τηλεόραση του Κατάρ αργότερα παρουσίασε τον υποτιθέμενο λόγο του εμίρη στο βραδινό δελτίο ειδήσεων, πριν ο εκπρόσωπος τύπου της κυβέρνησης να ισχυριστεί –καθυστερημένα στις 24 Μαΐου– ότι η ιστοσελίδα του QNA είχε χακαριστεί ώστε να δημοσιευτούν ψευδείς δηλώσεις.
Εκστρατεία δυσφήμισης της Ντόχα
Άσχετα με το αν ήταν κατασκευασμένες ή επινοημένες –και άνθρωποι που υπήρξαν παρόντες στην τελετή επιμένουν ότι ο εμίρης δεν έβγαλε απολύτως κανένα λόγο–, οι δηλώσεις του Ταμίμ προκάλεσαν αμέσως πανδαιμόνιο στα τοπικά μίντια, ως επί τω πλείστον στα μέσα της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Και οι δυο χώρες μπλόκαραν το Al Jazeera και άλλα μέσα ενημέρωσης που έχουν τη βάση τους στο Κατάρ, ως επακόλουθο των ισχυρισμών, και σχετικά ειδησεογραφικά άρθρα δημοσιεύονται σε καθημερινή βάση από την εβδομάδα που ακολούθησε κι έπειτα. Σχεδόν χωρίς εξαίρεση, κάθε άρθρο αντιμετωπίζει το λόγο του εμίρη ως γεγονός, και προχωρά, σ’ αυτή τη βάση, κατηγορώντας το Κατάρ πως είναι ο αδύναμος κρίκος στην Ιρανική απειλή για τη σταθερότητα και την τρομοκρατία –απαιτώντας από το Κατάρ να πάρει θέση ανάμεσα στο GCC και το Ιράν.
Η σφοδρότητα και η άμεση κλιμάκωση των άρθρων που επικρίνουν το Κατάρ, υποδεικνύουν πως υπάρχει μια ενορχηστρωμένη εκστρατεία δυσφήμισης της Ντόχα, σε τοπική βάση, αλλά επίσης –και είναι σημαντικό– απέναντι στα μάτια της διοίκησης του Τραμπ.
Το περιστατικό αυτό έρχεται τρία χρόνια μετά από μια εννιάμηνη περίοδο αδιεξόδου στην οποία βρέθηκε το Κατάρ με τρεις από τους γείτονές του –την Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν– που ταρακούνησε τα έξι μέλη του GCC. Έκτοτε, οι συχνές επισκέψεις που αντάλλασσαν ο Ταμίμ με τον σημαίνοντα πρίγκιπα του στέμματος του Αμπού Ντάμπι, Σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ, και η απόφαση του Κατάρ να παρατάξει χίλιους στρατιώτες στην Υεμένη το Σεπτέμβριο του 2015, είχε δώσει την εντύπωση ότι η αναταραχή του 2014 ανήκε στο παρελθόν. Τί άλλαξε, λοιπόν, και γιατί μια, απ’ όσο φαίνεται κοιμισμένη, διαμάχη φούντωσε ξαφνικά και πάλι, και μάλιστα με τόσο επιτακτικό τρόπο;
Ο παράγοντας Τραμπ
Μια σύγκλιση παραγόντων φαίνεται να έχει μετατοπίσει το γεωπολιτικό τοπίο στον Περσικό Κόλπο. Η διοίκηση του Τραμπ έχει περάσει το μήνυμα ότι σκοπεύει να ακολουθήσει μια σειρά από γεωπολιτικές πολιτικές που ευθυγραμμίζονται πολύ περισσότερο με αυτές του Άμπου Ντάμπι απ’ αυτές της Ντόχα. Και ο Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ και ο δεύτερος σε σειρά διαδοχής Πρίγκιπας Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας, ήταν επισκέπτες υψηλού κύρους στην Ουάσινγκτον στην περίοδο πριν τη σύνοδο κορυφής του Ριάντ, με Άραβες και ηγέτες του Ισλαμικού κόσμου.
Επιπλέον, η απειρία τακτικής αρκετών από τα στελέχη του στενού κύκλου του Τραμπ, είναι μια ευκαιρία για τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, να διαμορφώσουν την οπτική της αμερικανικής κυβέρνησης πάνω σε σοβαρά τοπικά θέματα, όπως το Ιράν και ο Ισλαμισμός, και τα δυο εμφανή κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο Ριάντ.
Ενώ η διοίκηση του Ομπάμα προσπάθησε να προάγει την ανάμειξη των ΗΠΑ με τον GCC, ο Τραμπ έχει αντιθέτως εστιάσει στην Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα σαν τους δίδυμους πυλώνες της προσέγγισής του στην περιοχή. Αναφέρεται ότι ισχυροί δεσμοί έχουν δημιουργηθεί ανάμεσα στο σύμβουλο, και γαμπρό, του Τραμπ, Τζάρετ Κούσνερ και τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας όπως και με τον Γιουσούν Αλ-Οτάιμπα, τον σημαίνοντα πρέσβη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στην Ουάσινγκτον.
Παράγοντες-κλειδιά μέσα στην Τραμπική διοίκηση, όπως ο Υπουργός Άμυνας Τζιμ Μάτις και ο Διεθυντής της CIA Μάικ Πομπέο, έχουν απόψεις για το Ιράν και την Μουσουλμανική Αδελφότητα που είναι πρακτικά πανομοιότυπες με αυτές του Ριάντ και του Αμπού Ντάμπι. Η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αναδύονται σαν την αιχμή του δόρατος, γύρω από την οποία επανατοποθετούνται οι πολιτικές των ΗΠΑ για την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων μια σειρά από επιθετικά συμφέροντα άμυνας και ασφαλείας· η από κοινού εισβολή, των ΗΠΑ και των Ειδικών Δυνάμεων των Εμιράτων στην Υεμένη τον Ιανουάριο μπορεί να είναι η πρώτη από μια σειρά από συνεργατικές πρωτοβουλίες κατά μήκος των τοπικών θέρετρων σύγκρουσης στους μήνες και τα χρόνια που θα ακολουθήσουν.
Ό,τι συνεννοήσεις μπορεί να έχουν γίνει (ή μπορεί και όχι) ιδιωτικά, έχει υπάρξει μια αισθητή αύξηση, εντός και εκτός των ΗΠΑ, στην κατηγορηματικότητα της αντιμετώπισης της κατάστασης αμέσως μετά το ταξίδι του Τραμπ στην Σαουδική Αραβία. Στο Μπαχρέιν, η πιο θανατηφόρα επιδρομή από δυνάμεις ασφαλείας στην αντιπολίτευση από το 2011, είχε ως αποτέλεσμα πέντε θανάτους, δυο ημέρες μόλις αφότου ο Τραμπ είχε διαβεβαιώσει το βασιλιά του Μπαχρέιν ότι ξεκινούσε μια νέα εποχή στις διμερείς σχέσεις των δυο χωρών.
Η εκστρατεία των μέσων της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων, ενάντια στο Κατάρ, έτυχε να συμπέσει με μια σημαντική εκδήλωση στην Ουάσινγκτον, όπου αναλυτές και πρώην ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ, έσπειραν αμφιβολίες για την αξιοπιστία του Κατάρ ως σύμμαχο ασφαλείας στην περιοχή. Κυβερνητικοί κύκλοι σε πρωτεύουσες του Περσικού Κόλπου μπορεί να παίρνουν θάρρος από το νέο πολιτικό κλίμα, για να δοκιμάσουν πόσο μακριά μπορούν να τραβήξουν τις επιθετικές τοπικές και διεθνείς πολιτικές και τί αντίσταση πρόκειται να αντιμετωπίσουν (αν πρόκειται).
Δημόσιες εξελίξεις
Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα σε αυτή την πιο πρόσφατη διαφωνία και στις παλαιότερες –ακόμα και στον τρόπο με τον οποίο αυτή η τρέχουσα σύγκρουση παίζεται στα μίντια και όχι πίσω από τις κλειστές πόρτες των διασκέψεων των αρχηγών– που δεν είναι ανάλογη με την απόσυρση των πρεσβευτών. Για την ακρίβεια, κάποιοι αξιωματούχοι έχουν συμμετάσχει δημοσίως σ’ αυτή τη φρενίτιδα και έχουν μεριμνήσει πολύ προσεκτικά να μην απομονώσουν το Κατάρ ονομαστικά, καλώντας για αδελφική ενότητα απέναντι στην Ιρανική «απειλή».
Τα προσεκτικά ελεγχόμενα δημόσια περιβάλλοντα στις χώρες του GCC, εξασφαλίζουν ότι τέτοιου είδους επιθέσεις σε μια φιλική χώρα-μέλλος, δεν θα μπορούσαν να έχουν γίνει χωρίς, τουλάχιστον σε ένα βαθμό, την επίσημη έγκριση στο παρασκήνιο. Επιτρέποντας στην εκστρατεία αυτή των μίντια να συνεχίζεται για δεύτερη εβδομάδα χωρίς εμφανή περιορισμό, οι πολιτικοί στο Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι μπορεί να ελπίζουν να πιέσουν την ηγεσία της Ντόχα σε μια παράδοση ή να προσπαθούν να δουν αν στελέχη της Τραμπική διοίκησης θα φάνε το δόλωμα, χωρίς να χρειαστεί να καταφύγουν σε επίσημες απειλές ή κυρώσεις. Το πού θα πάει ο GCC σαν οντότητα, στην εποχή του Τραμπ, μπορούμε μόνο να το μαντέψουμε.
Tου Kristian Coates Ulrichsen για την Washington Post
