Προβλήματα στο Ελληνικό: Η εταιρεία που θα έφερνε τα κεφάλαια έφυγε, ο υπουργός εγκαινιάζει…

Την σοβαρότητα των προβλημάτων στο Ελληνικό, παρουσιάζει με ανάρτησή του ο Χρήστος Κίσσας*

Έχουν αρχίσει να βλέπουν το φως της δημοσιότητας δημοσιεύματα που μιλούν για τις “δυσκολίες” του έργου στο Ελληνικό — το έργο που διαφήμιζε μετ’ επιτάσεως ο αγαπητός αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ως δικό του επίτευγμα. Μέχρι και η Καθημερινή έγραψε, πολύ προσεκτικά βέβαια, ότι το έργο έχει σοβαρά προβλήματα· (τί προσεκτικά δηλαδή, που το μισό άρθρο ήταν αυτολεξεί οι αισιόδοξες δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας που εκτελεί το έργο, αλλά τέλος πάντων, “κάτι είναι κι αυτό”). Βασικά, η εταιρεία που θα έδινε τεχνογνωσία και θα έφερνε τα διεθνή κεφάλαια έφυγε, αντί για ξένους επενδυτές θα χρηματοδοτήσουν οι ελληνικές τράπεζες, που όμως θα αγόραζαν και κομμάτια του έργου, αλλά τελικά το μετάνιωσαν και δεν αγοράζουν, η ελληνική εταιρεία που θα ήταν ο integrator άλλαξε χέρια κλπ.

Έχοντας περάσει τέσσερα χρόνια της ζωής μου ως επικεφαλής εταιρείας ενός τέτοιου έργου, θα γράψω δυο λόγια γι αυτό, λίγο πρόχειρα και περιληπτικά.

1) Η Αθήνα είναι η μόνη μεγάλη πρωτεύουσα ευρωπαϊκής χώρας στην οποία δεν έγινε ποτέ έργο ανάπλασης ευρείας κλίμακας. Αυτά που κατά καιρούς ονομάζουν και διαφημίζουν ως έργα ανάπλασης είναι καμιά πλατεία, κανένα παρκάκι, μια πεζοδρόμηση κλπ. Καμία σχέση με Docklands, Défense, Berges de Seine κλπ.

2) Στην (ευρύτερη) Αθήνα υπάρχουν δυνητικά τρία μεγάλα έργα αστικής ανάπλασης: ο Βοτανικός, το Ελληνικό και η πρώην βιομηχανική περιοχή Δραπετσώνας-Κερατσινίου. Και τα τρία βρίσκονται σε κάποιο στάδιο μεταξύ σχεδιασμού, “εγκαινίων έναρξης εργασιών”, ή κατεδαφίσεων. Ορισμένα “σχεδιάζονται” εδώ και 15 χρόνια.

3) Συνήθως, ακόμη κι όταν υπάρχει πολιτική βούληση να προχωρήσει ένα έργο, η εμπλοκή τόσων φορέων και η αντίσταση άλλων τόσων “κέντρων” κατορθώνουν να καθυστερήσουν τις εξελίξεις, σε σημείο που στο τέλος οι αντικειμενικές συνθήκες έχουν αλλάξει, το οικονομικό περιβάλλον δεν είναι το ίδιο (ό,τι ήταν κερδοφόρο μία χρονική στιγμή παύει να είναι 5 ή 10 χρόνια αργότερα), οι επενδυτές (πραγματικοί και κατ΄επίφαση) παύουν να έχουν ενδιαφέρον, οι ενδιαφερόμενες εταιρείες έχουν αλλάξει μετόχους και στρατηγική κλπ. Με δυο λόγια, η συστηματική καθυστέρηση, είτε λόγω δομής της ελληνικής διοίκησης είτε από σκοπιμότητα, αρκεί για να ακυρώσει ένα έργο.
Παράδειγμα: η ανάπλαση του Βοτανικού. Αποφασίστηκε με τα δεδομένα του 2006, και έγινε ειδικός γι αυτό νόμος, ο οποίος μάλιστα υπερψηφίστηκε και από τα δύο τότε μεγάλα κόμματα (με 270 ψήφους στους 300). Έκτοτε περιοδικά εγκαινιάζεται η αρχή των εργασιών, με την υπόσχεση ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα προχωρήσουν.

4) Από τη στιγμή που ο οιοσδήποτε (από ένα σωματείο μέχρι 130 “αγανακτισμένοι πολίτες”) μπορεί να προσφύγει εναντίον του έργου, σε οποιοδήποτε στάδιο κι αν βρίσκεται, ακόμη κι αν έχει κατασκευαστεί μεγάλο μέρος του, και να πετύχει “προσωρινή” αναστολή εργασιών, είναι αδύνατο να προβλέψεις αν το έργο τελικά θα γίνει και με ποιά μορφή. Αυτό το “ξεπεράστηκαν όλα τα εμπόδια” που διαβάζουμε συχνά είναι καθαρά παραπλανητικό, για δημοσιογραφική χρήση.

5) Πέρα απ’ τα διοικητικά εμπόδια τίθεται ένα πραγματικό ζήτημα: έχει η Ελλάδα το μέγεθος να απορροφήσει τέτοια έργα; Έχει την αγορά που χρειάζεται για να γίνουν πραγματικά κερδοφόρα; Μέχρι τώρα δεν έχω δει σοβαρή απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα.

6) Μια μεγάλη αστική ανάπλαση δεν είναι μόνο να κατασκευάσεις πολυτελή διαμερίσματα και ένα γυάλινο πύργο — αυτά είναι τα εύκολα. Είναι και η κατασκευή όλων των υποδομών, από τα δίκτυα κοινής ωφελείας μέχρι τους δρόμους και τις συγκοινωνίες για να μπορείς να φτάσεις μέχρι εκεί. Στην ουσία πρόκειται για κατασκευή μιας πόλης μέσα στην πόλη. Συνήθως, η πολυπλοκότητα και τα αντικειμενικά προβλήματα κατασκευής αυτών των υποδομών υποεκτιμώνται μπροστά στον ενθουσιασμό του “να δείξουμε έργο” και μετά έρχεται η απογοήτευση, όταν συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος των δυσκολιών και το παραπάνω κόστος.

7) Μια μεγάλη αστική ανάπλαση σημαίνει επίσης δημιουργία ενός νέου οικονομικού πόλου: νέα εμπορικά κέντρα, μαγαζιά, γραφεία προς ενοικίαση, ροή επισκεπτών κλπ. Με δυο λόγια, εκτροπή του τζίρου από τους υπάρχοντες εμπορικούς πόλους προς όφελος του καινούργιου. Αυτό δεν αρέσει υποχρεωτικά σε όλους (ας το αφήσουμε εδώ).

Αυτά πολύ πρόχειρα και συνοπτικά. Υπομονή λοιπόν.

*Ο Χρήστος Κίσσας είναι οικονομολόγος των χρηματαγορών και σύμβουλος στρατηγικής. Έχει εργαστεί σε υψηλές θέσεις σε πολυεθνικές του εξωτερικού και της Ελλάδος