-Γράφει η Πωλίνα Ανύφτου
Δύσκολα βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας οι έρευνες που αφορούν αυτοκτονίες γυναικών, τα ποσοστά γυναικών μέσα σε γάμο και μετά που παρακολουθούνται από ψυχικούς θεραπευτές, ψυχολόγους ή ψυχιάτρους, τα ποσοστά των γυναικών που βρίσκονται σε κατάθλιψη, τα ποσοστά εκείνα που αφορούν την ανορεξία στην Κύπρο. Εν κρυπτώ η ζωή των γυναικών για τα όσα βιώνουν από την εφηβεία, πριν, κατά και μετά το γάμο γιατί σε αυτή την τόσο μικρή κοινωνία, παρόλα τα δις που βρήκαν τρόπο, θέση και κούρεμα, η αντιμετώπιση της γυναίκας παραμένει στα μέτρα και στα σταθμά που αποφασίζει η πατριαρχική κοινωνία και οικογένεια.
Ο λόγος αυτού του άρθρου είναι οι σεξιστικές επιθέσεις, οι ύβρεις και η υποτίμηση της γυναίκας στην Κύπρο όχι μόνο σε διαπροσωπικό επίπεδο αλλά και σε επαγγελματικό αλλά ακόμη και πολιτειακό. Είμαστε από τις λίγες χώρες σε αναλογία πληθυσμού που οι γυναίκες κατέχουν παραπάνω πτυχία από τον ανδρικό πληθυσμό, και όμως είμαστε από τις χώρες που οι γυναίκες δεν κατέχουν τα ίδια προσόντα σε εμπειρία και επάρκεια. Ο λόγος; Προφανής! Η γυναίκα καίτοι κατέχουσα γνώσεις και ακαδημαικά προσόντα δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει πιλότος, να αναλάβει μια καίρια θέση στην άμυνα της χώρας ή σε μια μεγάλη εταιρεία, δύσκολα θα γίνει βουλευτής ή υπουργός αν ο ανθυποψήφιος είναι άντρας, ενώ ποτέ δεν θα μπορέσει να γίνει ΠτΔ (και ευελπιστώ να διαψευστώ). Ο κύριος λόγος είναι η νοοτροπία, η κουλτούρα και η έλλειψη παιδείας που υφίστανται στην κυπριακή κοινωνία. Λόγοι αρκετά σημαντικοί ώστε να διαμορφώσουν μια κοινωνία, μια πολιτειακή συνήθεια και μια σταθερότητα που κινούνται πάνω σε σταθερές υπό τον τίτλο της οργανωμένης πολιτείας σε πλαίσια ελέγξιμα και μη βατά σε όλους.
Η κυπριακή κοινωνία παραμένει σταθερή ως προς τον διαχωρισμό της γυναίκας και του άντρα αρχίζοντας από τα πρώιμα χρόνια της εφηβείας, όπου οι σωματικές διαφορές γίνονται πλέον ορατές στους εφήβους. Η οικογένεια, το σχολείο και οι υπόλοιποι θεσμοί δεν παράγουν κανένα κλίμα σεβασμού προς το σώμα των δύο φύλων και δη της γυναίκας ώστε τα αγόρια στην πολύ νεότερη τους εφηβική περίοδο αφενός να μην γνωρίζουν το δικό τους σώμα, και αφετέρου να θεωρούν το γυναικείο σώμα ως μια υπόθεση προς εξερεύνηση, περιπαικτικότητα και επιδοκιμασία ή αποδοκιμασία. Το νεαρό αυτής της ηλικίας, όπως βέβαια και σε οιανδήποτε άλλη χώρα του κόσμου, δημιουργεί απίστευτες συνέπειες ως προς την αποδοχή της γυναίκας σωματικά και πνευματικά. Τα έφηβα αγόρια στην Κύπρο συνήθως δεν είναι αποδέκτες μιας μόδας που τους πλασάρουν τα κορίτσια, τις πλείστες φορές είναι φορείς ιδεών και ταυτίζονται με τη γυναικεία μόδα όπως τους πλασάρεται από τα κοινωνικά σύνολα, τα ΜΜΕ, την οικογένεια και άλλους εσωγενείς και εξωγενείς παράγοντες και ζητούν με τη συμπεριφορά τους από τις κοπέλες να ανταποκριθούν σε αυτά τα πρότυπα. Ο βαθμός στον οποίο καλείται η έφηβη και μετέπειτα γυναίκα, μητέρα και πολίτης γυναίκα στην Κύπρο να ενσωματωθεί είναι εξαιρετικά δύσβατος μιας και τα πρότυπα αυτά δεν έχουν να κάνουν με πνευματικά πρότυπα, αλλά με πρότυπα εμφανισιακά, σεξουαλικού και στυλιστικού περιεχομένου.
Η Κύπρια γυναίκα από τις απαρχές του ’70 και μετέπειτα όταν πλέον άνοιξαν οι δρόμοι για το εξωτερικό και τις σπουδές καίτοι αναγκάστηκε να ακολουθήσει τα πρότυπα των βιομηχανικοποιημένων δυτικών κοινωνίων ως εργαζόμενη και ως μάνα, σπάνια δρούσε και δρα ως πολίτης. Η Κύπρια γυναίκα ακόμη και σήμερα που η Κύπρος είναι κράτος μέλος της ΕΕ και της δυτικής κοινωνίας παραμένει βαθιά απομονωμένη από τα κοινά και σε πολύ λίγες περιπτώσεις αναδεικνύεται ο ρόλος της και η προσφορά της. Δεν είναι δε τυχαία που έως σήμερα στα 60 χρόνια Κυπριακής Δημοκρατίας δεν είχαμε ποτέ γυναίκα αρχηγό κόμματος, δεν είχαμε γυναίκα Πρόεδρο της Βουλής ενώ αν ψάξουμε τις γυναίκες που είτε ανέλαβαν αξιώματα υπουργών, στην Κεντρική Τράπεζα, σε Ημικρατικούς και σε κρατικογενείς καίριες θέσεις ήταν και είναι γόνοι οικογενειών, σύζυγοι οικονομικά και εθνικά/τοπικά επιφανών οικογενειών ή αποτέλεσμα οικογενειακών συγκυριών. Δεν είναι δε επίσης τυχαίο που τις πλείστες φορές μετά από διαζύγια οι γυναίκες είναι αυτές που βρίσκονται στα δικαστήρια ως εγγυητές των ανδρών συζύγων τους με αποτέλεσμα να χάνουν περιουσίες και η πολιτεία να αρνείται να τις βοηθήσει οικονομικά.
Οι γυναίκες στην Κύπρο έχασαν από πολύ νωρίς την ταυτότητα τους αφού αναγκάστηκαν να αφήσουν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα την ταυτότητα και την ιστορία τους ώστε να ακολουθήσουν τα νέα πρότυπα του νησιού όπως ξαφνικά εμφανίστηκαν την δεκαετία του 90 και μετέπειτα. Ξαφνικά οι γυναίκες στην Κύπρο κλήθηκαν να «υπερασπιστούν» τους εαυτούς τους, την δική τους ομορφιά και ύπαρξη απέναντι σε νέες γυναίκες ερχόμενες από Ανατ. χώρες οι οποίες και «εισέβαλαν» στην πραγματικότητα τους ή καλύτερα στην πραγματικότητα που έφτιαξε η πατριαρχία για τις γυναίκες της Κύπρου και τις γυναίκες από το εξωτερικό. Ξαφνικά η γυναίκα Κύπρια αναγκάστηκε να ταυτιστεί με ρόλους που δεν γνώριζε και να απαντήσει στον όρο «διαζύγιο», νεαρή μητέρα, διαζευγμένη μητέρα και μητέρα άνευ πολιτειακή στήριξη. Η πατριαρχική υφή αυτής της κοινωνίας υπήρχε και υπάρχει και σήμερα απέναντι σε κάθε γυναίκα κάθε εθνικότητας όπου οι άντρες την βλέπουν σαν σώμα που μπορεί να εκτεθεί αλλά όχι σαν προσωπικότητα που μπορεί να αντλήσει και να δώσει στην κοινωνία της Κύπρου.
Εν τη παρούση θα θυμηθώ μια ιστορία στις αρχές του ’90 ούσα μαθήτρια γυμνασίου που έρχονταν στο σχολείο πολλές συμμαθήτριες μου και έκλαιγαν ή ζούσαν σε μακροχρόνια κατάθλιψη, μιας και τα αδέλφια τους ή οι πατεράδες τους τις σύγκριναν με τις κοπέλες που τότε άρχισαν να καταφθάνουν στην Κύπρο κυρίως από Ανατολική Ευρώπη. Θυμάμαι δε ενδεικτικά μια συμμαθήτρια μου στο φροντιστήριο ομολογουμένως όμορφη κοπέλα να μας διηγείται πως ο πατέρας της την έθιγε λέγοντας της «πώς θα βρείτε άντρα εσείς που δεν ξέρετε να φορέσετε ένα μίνι» και όλα αυτά σε μία κοπέλα μόλις 14 ετών. Σήμερα η κατάσταση δεν διαφέρει και πολύ από όσα βιώνω από φίλους ψυχολόγους που μου διηγούνται τον βαθμό κακοποίησης της γυναίκας στην κυπριακή κοινωνία, και τον βαθμό στον οποίο θίγεται η προσωπικότητα και η ύπαρξη της.
Μέσα σε όλα αυτά η πολιτεία έχει υιοθετήσει το ρόλο της γυναίκας υπό κηδεμονία, δλδ θα υπάρχει πολιτικά και πολιτειακά όσο μπορεί να εγγυηθεί την ύπαρξη της ένας άντρας κυρίως από το οικογενειακό ή πολύ κοντινό της περιβάλλον, αλλιώς κατά τα άλλα θα έχει την τύχη της πρώην Υπουργού Εμπορίου όπου την έβριζαν ακόμη και δημοσίως οι άντρες των συμφερόντων ως τρελή (και όχι μόνο), ή της βουλευτού του ΑΚΕΛ που ακόμη και «τσουλί» φέρεται να την αποκάλεσαν άντρες συνάδελφοι της όταν μίλησε για σεξισμό και παρενόχληση που δέχθηκε μέσα στη Βουλή. Όλα τα παραπάνω ουσιαστικά έχουν ως κύριο αίτιο και αιτιατό το γεγονός ότι η Κύπρος ποτέ δεν έφυγε από τον οθωμανικό ζυγό και το πως η πατριαρχική κοινωνία ακόμη ζητά μια γυναίκα που να προβάλει το σώμα της αλλά όχι το πνεύμα της. Η οικογένεια μέσα στα πατριαρχικά πρότυπα που προάγουν οι θεσμοί μεγαλώνει θηλυκά ώστε κάποια στιγμή να γίνουν μάνες και προτίμηση σε εύπορη οικογένεια συζύγου, για αυτό και ως γονείς προτάσσουν το ζήτημα της εμφάνισης και του σεξουαλικού πλαισίου, και όχι γυναίκες για να διεκδικήσουν για την κοινωνία και το νησί.
