Μερικές παρατηρήσεις για την υπό σκέψη συνταγματική αναθεώρηση

Γράφει ο δικηγόρος Δημήτριος Κωνσταντόπουλος

Ο πρωθυπουργός θέτει ατζέντα για διαβούλευση, αλλά είναι αυτό το μείζον θέμα για την ελληνική πολιτεία; ή είναι συζήτηση-πολυτέλεια σε χώρα με οξύτατα δημοσιονομικά προβλήματα;
Συνοπτικά κάποιες παρατηρήσεις:
Α) Αναφέρει: Συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής. Αυτό φαίνεται καλό, αλλά δημιουργεί προβλήματα. Ποια απλή αναλογική; Και βεβαίως είναι υπερβολική δέσμευση για το μέλλον.
Β) Αναφέρει: Εποικοδομητική ψήφος δυσπιστίας. Η υποχρέωση δηλαδή η πρόταση δυσπιστίας εναντίον της κυβέρνησης, να συνοδεύεται κι από πρόταση για νέο πρωθυπουργό. Κάποιος γερμανοσπουδασμένος το πρότεινε προφανώς, αλλά κατ’ ουσίαν το ίδιο είναι με αυτό που έχουμε. Δεν αλλάζει και πολλά, απλά προσθέτει επιπλέον διαδικασία. Γιατί έστω, ότι η Βουλή καταψηφίζει κι αναδεικνύεται νέος πρωθυπουργός. Δεν θα επιδιώξει να έχει φιλική σ’ αυτόν σύνθεση στη Βουλή;
Γ) Αναφέρει: Δυνατότητα άμεση εκλογής Προέδρου Δημοκρατίας. Ειδικότερα, πρότεινε εκλογή Προέδρου από το κοινοβούλιο, μόνο αν εξασφαλίζεται η μέγιστη συναίνεση των δύο τρίτων της Βουλής σε δύο διαδοχικές ψηφοφορίες. Αν αποβούν άκαρπες, τότε η τρίτη ψηφοφορία θα ανήκει στο εκλογικό σώμα, που θα αποφασίζει ανάμεσα στους δύο πλειοψηφήσαντες υποψηφίους της τελευταίας ψηφοφορίας στο κοινοβούλιο.Αυτό σημαίνει ότι είναι και με τον αστυφύλακα και με τον χωροφύλακα. Είναι δέσμευση στην λαική θέληση η εκ των προτέρων ύπαρξη κλειστού συστήματος υποψηφιοτήτων σε ενδεχόμενο να πρέπει να βγει με εκλογή από το λαό ο πρόεδρος δημοκρατίας.
Δ) Αναφέρει: Λελογισμένη αύξηση αρμοδιοτήτων Προέδρου «με στόχο να ενισχύσουμε το ρυθμιστικό, σταθεροποιητικό και εγγυητικό του ρόλο» χωρίς να αγγίζει τον πυρήνα του πολιτεύματος. Ως παραδείγματα ανέφερε: να μπορεί ο Πρόεδρος να απευθύνεται στη Βουλή για σπουδαίο λόγο, να συγκαλεί Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών, αλλά και να παραπέμπει ψηφισμένο νόμο σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο, αποτελούμενο αποκλειστικά από δικαστές για να κρίνει επί της συνταγματικότητας του. Αυτό φαίνεται ότι είναι προτεινόμενο από πολιτικολογούντα συνταγματολόγο, κι ούτε ξέρει κι αυτός που το εισηγείται σε τι αναφέρεται! Κι είναι και λίγο περίεργο. Αναπομπή σε ειδικό γνωμοδοτικό όργανο ψηφισμένου νόμου;
Ε) Αναφέρει: Θητεία για βουλευτές, έτσι ώστε κανένας Βουλευτής να μην μπορεί να εκλέγεται για πάνω από δύο συνεχόμενες κοινοβουλευτικές περιόδους ή για οκτώ συνεχόμενα έτη. Φιλόδοξη θέση, αλλά δύσκολα εφαρμόσιμη. Μην παραβλέπουμε ότι έχουμε βουλευτικές περιόδους από μία μέρα ως τέσσερα χρόνια.
ΣΤ) Αναφέρει: Πρωθυπουργός -εκτός υπηρεσιακών- να ορίζεται αποκλειστικά αιρετός, δηλαδή εν ενεργεία βουλευτής. Συνιστά υπερβολική δέσμευση στην γένει πολιτική ζωή της χώρας. Αφού θα ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης, γιατί να πρέπει να είναι αιρετός ως βουλευτής;
Ζ) Αναφέρει: Υποχρέωση κύρωσης με δημοψήφισμα, οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του Κράτους. Θετική πρόταση, αλλά γιατί αφού αυτό προτείνεται για το μέλλον, να μην εφαρμοστεί κι άνευ συνταγματικής αναθεώρησης για το παρόν;
Η) Αναφέρει: Λαϊκή πρωτοβουλία για διενέργεια δημοψηφισμάτων με 500.000 υπογραφές για εθνικά θέματα, 1 εκατ. υπογραφές για ψηφισμένο νόμο (εκτός δημοσιονομικών ζητημάτων) κι 1 εκατ. υπογραφές για νομοθετική πρωτοβουλία από τους ίδιους τους πολίτες. Σημειώνουμε ότι πριν λίγα χρόνια λοιδωρήθηκε ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος γιατί έπραξε κάτι ανάλογο.
Ζ) Αναφέρει: Θεσμοθέτηση ειδικού γνωμοδοτικού οργάνου, αποτελούμενου αποκλειστικά από δικαστές των Ανώτατων Δικαστηρίων που σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μετά από πρόταση του Προέδρου της Δημοκρατίας, ή της κυβέρνησης, ή 120 βουλευτών, θα γνωμοδοτεί επί ψηφισμένου νομοσχεδίου εντός συντομότατης προθεσμίας. Κλασσικό θέμα ότι όταν αναφερόμαστε σε όργανα, μιλάμε για διοίκηση κι όχι δικαιοσύνη! Και βεβαίως γιατί νέο όργανο κι όχι το ήδη υπάρχον Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο;
Η) Αναφέρει: Κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας, εκτός ενδεχομένως για αδικήματα που σχετίζονται άμεσα με το λειτούργημα των βουλευτών. Αυτό για να εφαρμοστεί, πρέπει να καθοριστεί επακριβώς τι εννοεί ο ποιητής.
Θ) Αναφέρει: Τροποποίηση του νόμου περί ευθύνης υπουργών. Αυτό δεν χρειάζεται συνταγματική αναθεώρηση για να γίνει.
Ι) Αναφέρει: Να τεθεί σε δημόσιο διάλογο το ερώτημα για τον κοινοβουλευτικό έλεγχο των ανεξάρτητων αρχών «και να θέσουμε το ερώτημα για τον πολλαπλασιασμό τους». Ο κ. Τσίπρας πρότεινε να συγκροτούνται με μικρότερες πλειοψηφίες αν τα 4/5 δεν συγκεντρωθούν σε ορισμένες προθεσμίες. Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος έπρεπε ήδη να γίνεται και δεν χρειάζεται συνταγματική αναθεώρηση. Προσωπικά είμαι κατά των Ανεξαρτήτων Αρχών, γιατί είναι ξένες στο ελληνικό νομικό σύστημα.
ΙΑ) Αναφέρει: Ρητή κατοχύρωση θρησκευτικής ουδετερότητας του κράτους, με αναγνώρισης της Ορθοδοξίας ως κρατούσας θρησκείας. Εδώ θέλει προσοχή! Τι είναι θρησκευτική ουδετερότητα μόνο ο εισηγούμενος το κατανοεί. Η πολιτεία έτσι κι αλλιώς λειτουργεί ως θρησκευτικά ουδέτερη. Αν χρησιμοποιήθηκε ο όρος “κρατούσα” αντί του ορθού “επικρατούσα”, τότε ο εισηγούμενος προς τον πρωθυπουργό συνταγματολόγος μάλλον ήταν απών στο σχετικό μάθημα στη νομική σχολή.
ΙΒ) Αναφέρει: Ρητή απαγόρευση άρσης δημόσιου ελέγχου νερού κι ενέργειας. Το ζήτημα δεν είναι ποιος θα κάνει έλεγχο, αλλά αν κάθε Έλληνας πολίτης θα έχει πρόσβαση χωρίς φόβο αποκλεισμού (ακόμα κι αν χρωστά) σε νερό κι ενέργεια. Η όλη σκέψη είναι ελλιπής. Το θέμα είναι ή κατοχυρώνεται κοινωνικό δικαίωμα ή όχι.
ΙΓ) Αναφέρει: Σαφή κατοχύρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ως μοναδικό μέσο για διαμόρφωση του μισθού. Αυτό και τώρα ισχύει. Επαφίεται στην κυβερνητική βούληση.
ΙΔ) Αναφέρει: Υποχρεωτικότητα διαιτησίας. Νεφελώδες. Μήπως ο εισηγούμενος θεωρεί ότι στον όρο περιέχεται κι ο θεσμός της διαμεσολάβησης;
Προσωπικά θα περίμενα αντί να ακούμε τετριμμένα πράγματα, να είχαμε σαφείς αναφορές σε ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα και βεβαίως σε δικαιώματα “τρίτης και τέταρτης γενιάς”, που αφορούν περιβάλλον, υγεία, μεταλλαγμένα τρόφιμα κλπ.
Μάλλον οι ασχολούμενοι με τα συνταγματικά θέματα, που εισηγούνται αυτά στον πρωθυπουργό, ήταν “επισκέπτες” στο μάθημα του συνταγματικού δικαίου κι έμαθαν να πολιτικολογούν, παρά να σκέφτονται και να εισηγούνται με νομική σκέψη (να ορθοτομούν).